Nagroda Naukowa im. Jana Walerego Jędrzejewicza - to jubileuszowa edycja

W poniedziałek, 26 września w Miejskim Centrum Kultury w Płońsku ogłoszono rozstrzygnięcie dziesiątej już edycji Nagrody Naukowej im. Jana Walerego Jędrzejewicza. Laureatem tegorocznej, jubileuszowej edycji konkursu został Jacek Drobnik , autor książki : „Historia botaniki farmaceutycznej”, wydanej przez PWN.

Laureat otrzymał pamiątkową statuetkę oraz czek na 10 000 zł, ufundowany przez samorząd miasta Płońska. Wyniki prac kapituły konkursowej przedstawił podczas poniedziałkowej uroczystości przewodniczący kapituły, prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk. Tegoroczna, jubileuszowa edycja konkursu była rekordowa, jeśli chodzi o liczbę zgłoszonych do konkursu polskojęzycznych książek o historii nauki i techniki, wydanych w 2021 roku - kapituła oceniała aż 60 publikacji wydanych w 2021 roku.

Kapituła przyznała również trzy wyróżnienia - otrzymały je publikacje: „W świątyni nauki, mekce matematyków”. Studia i badania naukowe polskich matematyków, fizyków i astronomów na Uniwersytecie w Getyndze 1884-1933 (autorzy: Danuta Ciesielska, Lech Maligranda, Joanna Zwierzyńska); „Recepcja włoskiej kultury intelektualnej w krakowskim środowisku uniwersyteckim w II poł. XIV i w I poł. XV wieku” (autor: Anna Horeczy) oraz „Telefon, kino i cyborgi. Wzajemne relacje niesłyszenia i techniki” (autor: Magdalena Zdrodowska).

Poniedziałkowe spotkanie poprowadził Adam Derdzikowski - opiekun Płońskiego Koła Miłośników Astronomii im. Jana W. Jędrzejewicza, a także członek kapituły nagrody.

Przypomnijmy, że w styczniu 2013 roku rada miasta Płońska ustanowiła Nagrodę Naukową im. Jana Jędrzejewicza. Organizatorami konkursu oprócz miasta Płońska jest również  Komitet Historii Nauki i Techniki PAN oraz Kasa im. Józefa Mianowskiego - Fundacja Popierania Nauki.

Konkurs ma m.in. na celu upamiętnienie wybitnego płońszczanina, jakim był Jan Walery Jędrzejewicz - lekarz, astronom, pionier polskiej spektroskopii, meteorolog, klimatolog, wybitny uczony doceniany na scenie międzynarodowej,  związany z Płońskiem od 1862 roku do momentu śmierci w 1887 roku. Stworzył tu prywatne obserwatorium, stację meteorologiczną, a 1886 roku nakładem Kasy im. Józefa Mianowskiego wydał podręcznik astronomii „Kosmografię”.

Burmistrz Andrzej Pietrasik podczas swojego wystąpienia mówił m.in., że historia Płońska nie byłaby pełna bez postaci Jędrzejewicza, a konkurs z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Burmistrz dodawał, że trwa obecnie modernizacja zabytkowego dworca PKP, wraz z wieżą ciśnień, w której powstanie obserwatorium astronomiczne oraz siedziba płońskiego koła miłośników astronomii.

Podczas środowego spotkania można było również wysłuchać wykładu: „Luneta Jędrzejewicza i jej następcy w poznańskim Obserwatorium Astronomicznym”. Prof. dr hab. Sławomir Breiter z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu mówił o tym, co działo się w ciągu ostatnich 100 lat z lunetą z obserwatorium Jędrzejewicza, zakupioną za 1000 rubli w Monachium. Po śmierci Jędrzejewicza płońskie obserwatorium zostało przeniesione do Warszawy, w 1919 roku zostało zamknięte, a przyrządy rozdano trzem obserwatoriom w: Warszawie, Wilnie i Poznaniu. Wszystkie przepadły podczas II wojny światowej - oprócz refraktora z obiektywem zakupionego przez Jędrzejewicza w Niemczech, który trafił do Poznania. Gdy poznańskie obserwatorium zakupiło nowocześniejszy sprzęt, luneta Jędrzejewicza nie była bezużyteczna. Tubus lunety wrócił co prawda do Warszawy, ale obiektyw pozostał w Poznaniu - służył zainstalowany w lunecie poznańskiego astrografu. Obecnie obiektyw płońskiego astronoma przebywa na emeryturze, znalazł swoje miejsce wśród innych eksponatów poznańskiego obserwatorium. (ko); foto: Maciej Mączyński