Pamięć o pomordowanych - tożsamością potomnych, czyli odrestaurowana mogiła Szczepana Topolskiego

W piątek, 25 września na cmentarzu parafialnym w Chociszewie (gm. Czerwińsk) odbyło się nabożeństwo poświęcenia odrestaurowanej mogiły Szczepana Topolskiego - zamordowanego podczas zbiorowej egzekucji 30 lipca 1944 roku w Forcie III w Pomiechówku.

Utrwalanie pamięci w parafii Chociszewo

Przypomnijmy, że w ubiegłym roku na cmentarzu w Chociszewie odrestaurowano już wspólną mogiłę trzech mieszkańców gminy Czerwińsk, którzy tak jak Szczepan Topolski, zostali zamordowani przez Niemców, tego samego dnia - 30 lipca 1944 roku, podczas zbiorowej egzekucji w miejscu największej kaźni Północnego Mazowsza - Forcie III Pomiechówek.

Byli to: 23-letni Ryszard Giżyński - mieszkaniec Chociszewa i organista parafii w Chociszewie (aresztowany za tajne nauczanie), 32-letni Władysław Piekut, mieszkaniec Goworowa (aresztowany za rzekomą działalność konspiracyjną), 31-letni Lucjan Piekut - mieszkaniec Miączyna (żołnierz wojny obronnej z Niemcami w 1939 r., więzień obozów jenieckich, podejrzany o działalność konspiracyjną). Wszystkich trzech pochowano we wspólnej mogile na cmentarzu w Chociszewie.

W oddzielnej mogile pochowany został 39-letni Szczepan Topolski, mieszkaniec Wychódźca - wodniak, uczestnik wojny obronnej w 1939 r., w okresie okupacji hitlerowskiej przewoźnik wiślany, aresztowany za kontakty z partyzantami i przewożenie ich przez Wisłę.

Piątkowa uroczystość

Mogiłę Szczepana Topolskiego, którą odrestaurowano z funduszy pozyskanych od wojewody mazowieckiego, poświęcił biskup pomocniczy płocki ks. Mirosław Milewski.

W piątkowej (25 września) uroczystości brali udział mieszkańcy parafii Chociszewo, młodzież miejscowej Szkoły Podstawowej, przedstawiciele formacji wojskowych (z generałem Jackiem Stachewiczem ze Związku Piłsudczyków Rzeczpospolitej Polskiej), duchowni (oprócz biskupa - proboszcz parafii Chociszewo ks. Marek Grzeszczak, proboszcz parafii Smoszewo ks. Arkadiusz Bombiński, dziekan dekanatu zakroczymskiego ks. Andrzej Redmer, ks. kanonik Tomasz Cymerman) oraz przedstawiciele władz samorządowych i wojewódzkich.

Uczeń SP Chociszewo Jakub Baryga odczytał Apel Poległych, delegacje złożyły wieńce, a harcerze i zuchy zapalili znicze. Oprawę wojskową zapewnili Strzelcy Związku Piłsudczyków w Ciechanowie pod dowództwem kapitana Łukasza Drzewaszewskiego.

Okolicznościowe wystąpienia wygłosili: biskup pomocniczy płocki ks. Mirosław Milewski, burmistrz Marcin Gortat, pełnomocnik wojewody mazowieckiego ds. kombatantów i osób represjonowanych, a jednocześnie członek rady Fundacji Fort III Pomiechówek Piotr Oleńczak oraz dyrektor SP Chociszewo Dariusz Umięcki, który odczytał list wnuczki Szczepana Topolskiego oraz dziękował wszystkim, którzy przyczynili się do odrestaurowania mogiły.

- Szczególne słowa wdzięczności chcę przekazać osobom, z inicjatywy których zrodził się pomysł rekonstrukcji nagrobka mojego dziadka Szczepana: Dariuszowi Umięckiemu i Ryszardowi Gortatowi - napisała między innymi w liście do uczestników uroczystości wnuczka Szczepana Topolskiego Małgorzata Kalbarczyk. - Moja mama Stanisław Topolska wiedziała o tym projekcie i na bieżąco przekazywałam jej informacje o postępie spraw. Była bardzo wzruszona, że ktokolwiek zainteresował się grobem jej ojca. W ostatnich dniach życia prosiła, żeby w dniu dzisiejszym przekazać od niej, że z całego serca dziękuje wszystkim, że jej ojciec nie zostanie zapomniany i pozostanie na zawsze w naszej pamięci. Moja mama nie doczekała tej chwili, niestety zmarła w lutym 2019 roku.

Piątkową uroczystość zorganizowali: miasto i gmina Czerwińsk, SP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Chociszewie, parafia św. Leonarda w Chociszewie oraz Społeczny Komitet Bezpieczeństwa i Rozwoju Ziemi Czerwińskiej.

Pamięć i tożsamość, czyli zachowaliście się jak trzeba

W okolicznościowym wystąpieniu pięknie piątkową uroczystość podsumował biskup pomocniczy płocki ks. Mirosław Milewski, nawiązując do tytułu ostatniej książki papieża Jana Pawła II „Pamięć i tożsamość”.

- Te słowa przychodzą mi na myśl, stojąc przy mogile człowieka, który oddał życie za Ojczyznę i za nas - mówił biskup Milewski. - Chciałbym podziękować za to, że ta chociszewska ziemia przy pomocy i wsparciu dobrych ludzi pamięta i dzięki temu ma swoją tożsamość. Dziękuję za tę waszą pamięć historyczną, dzięki której wiecie kim jesteście i skąd wasz ród. Jest takie znane powiedzenie z okresu międzywojennego, że ktoś zachował się tak jak trzeba. Dzisiaj mówię to z pełną świadomością - kultywując pamięć o bohaterach waszej ziemi, zachowujecie się Państwo tak jak trzeba.

tekst i foto: Artur Kołodziejczyk

By poznać historię miejsca największej kaźni Północnego Mazowsza, czyli Fortu III Pomiechówek - zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej zajmującej się tym miejscem Fundacji Fort III Pomiechówek - - tam są wszystkie możliwe informacje dotyczące tego miejsca - https://www.forttrzecipomiechowek.org/