Raciąża powrót do przeszłości, czyli sobota w XV-wiecznym kasztelańskim ogrodzie

Żywa lekcji historii o swoim mieście i miłe spędzenie czasu - tak, to była bardzo ciekawe sobotnie (15 sierpnia) popołudnie, podczas którego w Raciążu zainscenizowano czasy kasztelanii raciąskiej.

Była wioska rzemieślnicza, tańce i muzyka średniowieczna, walki rycerskie, pokazy chorągwiarzy czy inscenizacja średniowiecznej potyczki. Były warsztaty heraldyczne, kaligrafii, czerpania papieru i tkackie. Był kowal, mincerz, jubiler, kupiec, garncarz, a nawet astronom.

A ten sobotni powrót do przeszłości, w należącym do najstarszych grodów północnego Mazowsza, związany był z tym, że Raciąż obchodzi 595 rocznicę nadania praw miejskich.

Uroczyście zatem wjechał w sobotę do miasta orszak ze znakomitymi wiadomościami od księcia Ziemowita IV, który w 1425 roku nadał Raciążowi prawa miejskie.

Ślady osadnictwa i wzmianki o raciąskim grodzie sięgają X wieku, a między XIII a XVIII wiekiem Raciąż był siedzibą kasztelanii - miał wówczas swojego przedstawiciela w osobie kasztelana. Ostatnim kasztelanem raciąskim był Tadeusz Antoni Mostkowski h. Dołęga.

Raciąż lokowany był na prawie chełmińskim, a przywilej ten otrzymał 15 grudnia 1425 roku od księcia Ziemowita IV. Kolejny przywilej nadał miastu w 1439 r. książę Władysław - miał być potwierdzeniem praw miejskich i swobód zawartych w przywileju z 1425 roku. Gdy Mazowsze północne przyłączono  do Korony, miasto stało się własnością królewską i stolicą powiatu. W 1512 roku Raciąż stał się własnością biskupa płockiego, pozostając siedzibą kasztelana i władz powiatowych oraz miejscem sejmików wojewódzkich.

W okresie rozbiorów miasto przestało być siedzibą powiatu, a po Powstaniu Styczniowym straciło prawa miejskie, odzyskując je na początku dwudziestolecia międzywojennego.

Na początku XIX wieku Raciąż liczył 1000 mieszkańców, pół wieku później już 1900, a w 1939 roku aż 5300. Znaczną część raciąskiej społeczności przed II wojną światową stanowili Żydzi - po ich zagładzie przez niemieckiego okupanta pozostało w mieście około 3500 mieszkańców. W 2018 roku miasto liczyło 4420 mieszkańców.

„Dzień w kasztelańskim grodzie” zorganizowali: Regionalne Stowarzyszenie Twórców Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Raciążu w partnerstwie z Miejskim Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji im. Ryszarda Kaczorowskiego w Raciążu, miastem Raciąż oraz Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Raciąskiej „Ziemowit”. Na projekt - pod nazwą „Raciąż na bursztynowym szlaku - dzień w kasztelańskim grodzie" - pozyskano dofinansowane ze środków samorządu województwa mazowieckiego oraz ze środków powiatu płońskiego.. (r)

foto: Maciej Mączyński